พอลูกครบ 1 ขวบหรือขวบครึ่งก็ถึงเวลาให้บอกลาขวดนมที่รักได้แล้ว การดูดนมจากขวดนานเกินไปมีข้อเสียหลายประการ ตั้งแต่ฟันผุ ฟันยื่น หรือลดโอกาสพัฒนาทักษะการพูดและการใช้มือ รบกวนเวลานอนตอนกลางคืน เพราะยังตื่นมาดูดนมกลางดึก และหูชั้นกลางมีโอกาสอักเสบเนื่องจากนมไหลย้อนเข้าไป
โอกาสดีก็วัยนี้
ในวัย 1ขวบถึง 1 ขวบครึ่งลูกเริ่มมีฟันหลายซี่ให้ดูแล และเริ่มจิบน้ำจากแก้วได้คล่อง ที่สำคัญคือเป็นช่วงที่ยอมทำตามคำสั่งได้ง่าย ถ้ายืดเยื้อไปจนใกล้ 2 ขวบ เด็กเริ่มเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น การบอกให้เลิกขวดนมยากกว่าวัยนี้ค่ะ
ทีละขั้นทีละตอน
การตั้งเป้าให้เลิกขวดนมควรเตรียมพร้อมให้ลูกสามารถจิบน้ำจากแก้วได้ สามารถเริ่มฝึกได้ตั้งแต่วัย 6 – 9 เดือน โดยเริ่มจิบน้ำเปล่าก่อน หากทำได้ไม่สำลัก ค่อยลองให้จิบน้ำผลไม้และนมตามลำดับ เมื่อดูแล้วว่าเด็กสามารถดื่มนมจากแก้วโดยไม่สำลัก ค่อยเริ่มกระบวนการเลิกขวดนม ดูว่าลูกยอมรับความเปลี่ยนแปลงยากหรือง่ายและติดขวดนมมากน้อยแค่ไหน เลือกวิธีที่เหมาะกับเขาค่ะ
How to : บ๊ายบายแบบหักดิบ
เหมาะกับเด็กว่าง่าย ยังดูดนมจากขวดอยู่แต่ไม่ติดมากนัก เช่น ไม่ถือขวดเดินไปมา นอนหลับได้เองโดยไม่ต้องดูดนม เป็นต้น
- บอกล่วงหน้าไว้บ้าง เช่น “หนูโตแล้วนะ อีกไม่นานน่าจะได้เวลางดขวดนมแล้ว” บอกซ้ำ ๆ บ่อย ๆ หรือระบุวันไปเลย เช่น “วันเสาร์หน้าเป็นวันเลิกขวดนมนะ”
- ลือกวันดีๆ วันที่ตื่นมาแล้วอารมณ์ดีทั้งเด็กและผู้ปกครอง และมีเวลาให้เด็กเต็มที่
- ทำให้ดูยิ่งใหญ่และสนุก ประกาศว่าวันนี้เป็นวันเลิกขวดนม อาจให้เด็กเอาขวดนมทิ้งขยะ หรือพาไปซื้อแก้วน้ำที่ระลึกวันเลิกขวดนม อย่าเพิ่งทิ้งขวดทั้งหมด ซ่อนเอาไว้บ้างเผื่อยังเลิกไม่สำเร็จ หรือเก็บไว้เล่นป้อนตุ๊กตา
- ชมมาก ๆ “หนูโตแล้ว” หรือ “กินจากแก้วเหมือนคุณพ่อเลย” ปรบมือเชียร์
- ช่วงเลิกขวดใหม่ ๆ เด็กอาจหงุดหงิดง่าย บางรายอาจดูดนิ้วมากขึ้น แนะนำให้ผู้ปกครองดูแล เอาใจใส่มากขึ้นเป็นพิเศษเพื่อเป็นการแทนที่ขวดนมที่หายไป
- หลังจากเลิกไปแล้วถ้าลูกขอกินนมขวดอีก อนุญาตให้ดูดน้ำเปล่าจากขวดได้บ้าง อย่างน้อยน้ำไม่ทำให้ฟันผุ แต่คุณแม่ต้องหนักแน่นว่าน้ำผลไม้และนมต้องดื่มจากแก้วเท่านั้น
How to : บ๊ายบายแบบค่อยเป็นค่อยไป
ค่อย ๆ เลิก เหมาะกับเด็กส่วนใหญ่หรือเด็กที่ติดขวดนม ใช้เวลาประมาณ 3-4 สัปดาห์
- เทน้ำหรือนมไว้ในแก้ว วางไว้ให้พร้อมมื้ออาหารและของว่าง ก่อนที่เด็กจะร้องหาขวด
- ทำให้การดูดขวดนมไม่สะดวกสบายเพลิดเพลินเหมือนเดิม โดยการตั้งกฎว่าถ้าจะดูดนมขวด ต้องนั่งดูดบนตักแม่หรือพ่อ หรือบนเก้าอี้ตัวที่ระบุเท่านั้น ห้ามนอนดูด ห้ามเล่นขณะดูดขวด ห้ามเดินไปมาโดยถือขวดไปด้วย
- เปลี่ยนขวดนมเป็นแก้วในมื้อที่เด็กไม่ค่อยติดมากนัก เช่น มื้อกลางวัน โดยเปลี่ยนทีละมื้อทุก ๆ 2-4 วัน มื้อที่เลิกยากที่สุดมักเป็นมื้อก่อนนอน
- หาสิ่งดึงดูดความสนใจ ชวนเล่นมากขึ้น เน้นการเล่นที่ต้องใช้มือมาก ๆ เช่น เล่นปั้นดินน้ำมัน ระบายสี พาออกนอกบ้านเพื่อเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมให้ลืมนึกถึงขวดนม
- นมมื้อก่อนนอนมักเลิกยากที่สุด พยายามหากิจกรรมอื่นที่มาแทนขวดนมค่ะ
ช่วงพยายามให้เลิกขวดนมลูกอาจหงุดหงิดง่าย ไม่มีความสุข อย่าเพิ่งใจอ่อนค่ะ ยืดหยุ่นบ้างเล็กน้อยแต่ต้องให้ลูกรู้จุดยืนของคุณแม่ชัดเจนว่าต้องการให้เขาเลิกขวดนม ใช้ความอดทนและความสม่ำเสมอ และขอความร่วมมือจากผู้ใหญ่ในบ้าน ปฏิบัติไปในทิศทางเดียวกัน ช่วยกันค่ะไม่นานก็สำเร็จ