บ่อยครั้งที่พบว่า ผู้หญิงเรารู้สึกกังวลใจกับความเปลี่ยนแปลงเมื่อเป็นคุณแม่พุงโต แล้วอะไรล่ะที่ทำให้เป็นเช่นนั้น จะรับมือกับสิ่งที่เกิดขึ้นได้อย่างไรมาดูกันค่ะ
- อึดอัดกับน้ำหนัก
• การเดิน 10 – 15 นาทีหรือทำโยคะเล็กๆ น้อยๆ จะทำให้คุณมีพลังงานและความรู้สึกกระปรี้กระเปร่ามากขึ้น การออกกำลังกายเบาๆ นอกจากเสริมกล้ามเนื้อให้แข็งแรง ยังช่วยให้คุณมีพลังเก็บไว้ ยามคลอดลูกได้ดีอีกด้วย แถมยังช่วยลดความเครียดจากการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น
- กังวลเรื่องหน้าตา
• ช่วงเวลาที่ผู้หญิงรู้สึกเหมือนสูญเสียการควบคุมร่างกายของตัวเอง กูรูช่างแต่งหน้า Bobbi Brown กล่าวว่า การแต่งหน้าอาจจะเป็นวิธีที่ดี เพื่อให้คุณแม่รู้สึกดีกับตัวเองได้ และสนุกกับการลองเฉดสีใหม่ ของลิปสติกหรืออายแชโดว์ เพื่อให้ตัวเองดูดีในช่วงที่ตั้งท้อง
- รูปร่างเปลี่ยนไป
• เพราะความเปลี่ยนแปลงเรื่องรูปร่างคือสิ่งที่เห็นได้ชัด คุณจึงกังวลกับเรื่องการแต่งตัว การเลือกเสื้อผ้าในช่วงนี้ คุณไม่ต้องห่วงกับข้อจำกัดการตั้งท้องอีกต่อไปแล้ว แต่ลองสร้าง Fashionista สร้างแฟชั่นสไตล์แม่ท้อง ที่ดูดีและมั่นใจได้ในแบบฉบับคุณ
- ปัญหาเรื่องผิว
• การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนขณะตั้งท้อง นำมาซึ่ง การเปลี่ยนไปของเซลล์ในร่างกาย ขอเพียงคุณรู้และรับมือเป็น ด้วยการดูแลผิวอย่างมีระบบ เช่น ให้ ความชุ่มชื่นผิว ทั้งหน้าท้อง แขนและขา ปกป้องผิวจากแสงแดด ดูแลอาหารการกิน การพักผ่อนกายและใจ ออกกำลังกายดูบ้าง วิธีง่ายๆ ให้ผิวของคุณก็ ดูดีดูสดใสเหมือนเคย
- อารมณ์บูดง่าย
•บ่อยครั้งที่คุณหงุดหงิดง่าย ไม่ใช่เรื่องผิดปกติหรอกสำหรับการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกาย แต่สำหรับการเป็นแม่ จงท่องเอาไว้ว่า เราเปลี่ยนสิ่งนี้ได้ เปลี่ยนแล้วดีด้วยซ้ำ ดีทั้งกับคุณและเจ้าตัวเล็ก แค่ฝึกตัวเองให้รู้ทันอารมณ์ ความรู้สึกตัวเอง จะได้ไม่เผลอใจให้อารมณ์บูดได้ง่ายค่ะ
TEXT:ทีมสูตินรีแพทย์ ศูนย์สุขภาพหญิง โรงพยาบาลพญาไท3
เทคนิคหลับสบายสไตล์แม่ท้อง
ช่วงใกล้คลอด รู้สึกว่าตัวเองนอนไม่ค่อยหลับ เพราะรู้สึกอึดอัดตัวเอง มีวิธีไหนช่วยได้ไหมคะ
• สตรีขณะตั้งครรภ์ จะมีน้ำหนักเพิ่มขึ้นมากตามอายุครรภ์ เฉลี่ยตลอดการ ตั้งครรภ์ น้ำหนักจะขึ้นประมาณ 11-16 กิโลกรัม ดังนั้นขณะตั้งครรภ์ ควรควบคุมอาหารเพื่อไม่ให้น้ำหนักมากผิดปกติ เพราะยิ่งน้ำหนักเพิ่มมากเกินไปขณะ ใกล้คลอด คุณแม่อาจจะมีอาการอึดอัดมากกว่าคุณแม่ที่น้ำหนักขึ้นตามเกณฑ์ แต่ถึงแม้มีน้ำหนักขึ้นตามเกณฑ์ แล้วคุณแม่ยังมีอาการอึดอัดตัวเองและนอนไม่ค่อยหลับนั้น คุณแม่ควรเลือกชุดนอนที่สวมใส่แล้วสบายตัว รับประทานอาหารเย็นตั้งแต่หัวค่ำ เลือกอาหารอ่อน ย่อยง่าย เพื่อให้อาหารย่อยก่อนนอน นอนตะแคง มีหมอนหนุนหลัง หรืออาจจะนอนหมอนสูงเล็กน้อยเพื่อให้ สบายตัวค่ะ แต่ถ้าคุณแม่รู้สึกอึดอัดมาก หายใจเหนื่อยหอบ นอนราบไม่ได้ ควรมาปรึกษาหมอเพื่อค้นหาโรคที่อาจจะเป็นอันตราย เช่น โรคปอด หรือโรคหัวใจ ซึ่งอาจจะเป็นสาเหตุให้นอนราบไม่ได้ หรือหายใจไม่สะดวก เป็นต้น
เลือดออกตามไรฟัน
สังเกตว่า พอแปรงฟันแล้วบ้วนปากเลือดออกตามไรฟัน ควรเช็กสุขภาพไหมคะ ไม่ทราบว่าจะมีผลกับการตั้งครรภ์หรือไม่อย่างไร
• การตั้งครรภ์นั้นจะทำให้มีฮอร์โมนเพศหญิงสูงขึ้น และทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของร่างกายต่างๆ ตามมา ซึ่งรวมถึงการเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุของช่องปาก ฮอร์โมนที่มากขึ้นนั้นจะทำให้เส้นเลือดที่อยู่ใต้เหงือกมีการขยายตัว ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะเลือดออกจากเหงือก, เหงือกบวม-แดง-ปวด, เหงือกอักเสบ, หรือเกิดเป็นแผลได้ ส่วนการอักเสบที่เหงือกอยู่ก่อนแล้ว การตั้งครรภ์มักจะทำให้มีการอักเสบมากขึ้น และจะดีขึ้นหลังคลอด
สาเหตุอื่นๆ ที่อาจเป็นปัจจัยร่วมของอาการข้างต้นนั้นไม่แน่ชัด แต่อาจเป็นไปได้ว่าฮอร์โมนเพศหญิงที่สูงขึ้นทำให้มีการเปลี่ยนแปลงสภาวะแวดล้อมในช่องปากอันได้แก่ การเปลี่ยนแปลงของค่ากรด-ด่าง ใน ช่องปาก และการเปลี่ยนแปลงของเชื้อแบคทีเรียประจำถิ่นด้วยซึ่งการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้อาจนำไปสู่การอักเสบใน ช่องปาก และการเกิดฟันผุได้ ดังนั้นการที่มีภาวะเลือดออกจากเหงือกในระหว่างตั้งครรภ์ หรือหากมีเหงือกอักเสบและได้รับการรักษานั้นจะไม่มีผลกับการตั้งครรภ์
สำหรับคำแนะนำผู้ที่มีอาการเลือดออกจากเหงือก หรือเหงือกอักเสบระหว่างตั้งครรภ์นั้น คือให้รักษาสุขภาพและความสะอาดในช่องปากให้เป็นอย่างดี แปรงฟันบ่อยขึ้น และการใช้ไหมขัดฟันมีความสำคัญมาก หากอาการไม่ดีขึ้นหรือเป็นมากควรปรึกษาทันตแพทย์ให้ช่วยดูแล
ความเชื่อเรื่องแม่ท้อง
ด้วยเป็นแม่มือใหม่ เพิ่งตั้งครรภ์ 2 สัปดาห์ ทว่าที่บ้านจะมีเรื่องความเชื่อที่ห้ามทำนู่นนี่นั่น รู้สึกว่ากดดัน เครียดเล็กน้อย และทำตัวไม่ถูก เพราะไม่แน่ใจว่าจะมีผลกับลูกมากน้อยแค่ไหน อยากปรึกษาคุณหมอค่ะ ว่าจะพูดคุยกับคนในครอบครัวอย่างไร และต้องทำอย่างไรดี
• ขอเริ่มต้นจากการนับจำนวนเดือนของการตั้งครรภ์ และวันกำหนดคลอด คือนับจากวันแรกของประจำเดือนครั้งสุดท้าย เช่น วันที่ 15 กรกฎาคม เมื่อถึงวันที่ 15 สิงหาคม คือตั้งครรภ์ครบ 1 เดือน และกำหนดคลอดก็จะนับไปอีก 9 เดือน แล้วบวก 7 วัน คือวันที่ 22 เมษายน ในปีถัดไป ซึ่งเป็นวันครบกำหนดการ ตั้งครรภ์ 40 สัปดาห์ และส่วนใหญ่ในท้องแรกมักจะเจ็บท้องประมาณ 39 สัปดาห์กว่าๆ
ส่วนความเชื่อโบราณนั้น บางอย่างยังพอสามารถนำมาปรับใช้ได้ บางอย่างก็อาจไม่ควรนำมาใช้ เช่น โบราณมักห้ามผู้หญิงตั้งครรภ์เอื้อมหยิบสิ่งของที่อยู่ห่างออกไป อาจมีส่วนถูกต้องในคนตั้งครรภ์ท้องใหญ่ เพราะเวลาเอื้อมหยิบของ ศูนย์ถ่วงบริเวณท้องได้เปลี่ยนไป อาจทำให้หกล้มได้ง่าย ส่วนการห้ามหญิงตั้งครรภ์ดื่มโอเลี้ยงหรือกาแฟดำไม่เช่นนั้นลูกจะคลอดออกมามีผิวสีดำ ก็ไม่ถูกต้องทั้งหมด เพราะโอเลี้ยงหรือ กาแฟดำมีสารคาเฟอีนซึ่งอาจทำให้สมองของทารกเจริญเติบโตช้าได้ ไม่ใช่ทำให้เด็กมีผิวดำ
อีกกรณีของความเชื่อเก่าๆ ที่อาจต้องเปลี่ยนไปคือ หลังคลอดคุณแม่ถูกห้ามไม่ให้สระผมประมาณ 1 เดือน ไม่เช่นนั้นจะไม่สบายไปตลอด ซึ่งความจริงแล้วไม่ถูกต้อง ที่มาของความเชื่อนี้น่าจะมากจากประเทศหนาวทางตอนบนของเอเชียสมัยก่อนผู้หญิงไว้ผมยาว หลังคลอดสระผมแล้วถ้าผมแห้งไม่ดี (ไม่มีเครื่อง เป่าผม) อาจเป็นหวัด และปอดบวมได้ ผู้ใหญ่จึงห้ามไว้และบอกต่อๆ กันมาโดยไม่ทราบเหตุผล แต่ในปัจจุบันประเทศไทยอากาศร้อน หลังคลอดควรอาบน้ำสระผมให้สะอาด เป่าผมให้แห้งเพื่อที่จะได้ไม่เป็นหวัด