ใครๆ ก็รู้ว่านมแม่เป็นแหล่งอาหารชั้นยอด เพราะมีสารอาหารต่างๆ ที่ให้ประโยชน์ต่อลูกตั้งแต่วัยแรกเกิด โดยในนมแม่มีสารอาหารหลากหลายที่ใช้พัฒนาทั้งร่างกายและสมอง คือ ไขมัน โปรตีน คาร์โบไฮเดรต และสารอาหารสำคัญอื่นๆ1 แล้วรู้มั้ย ไขมันชนิดฟอสโฟไลปิดที่พบมากในนมแม่ ก็คือ สฟิงโกไมอีลิน นั่นเอง2
แม่ๆ รู้มั้ย สมองประกอบด้วยไขมันถึง 60% และหนึ่งในนั้น คือ สฟิงโกไมอีลิน
ทราบหรือไม่ สมองประกอบด้วยไขมันถึง 60% โดยไขมันเป็นส่วนประกอบหลักของไมอีลินในสมอง3 ซึ่งเส้นใยประสาทที่มีไมอีลินจะมีการส่งสัญญาณประสาทเร็วกว่าที่ไม่มีไมอีลินถึง 60 เท่า4
สมองไวหรือไม่ อยู่ที่… การสร้างไมอีลินจริงหรือ5-8
ปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้ส่งสัญญาณประสาทได้ดี คือ “การสร้างไมอีลิน” (Myelination) ซึ่งช่วยส่งสัญญาณประสาทแบบก้าวกระโดดแทนการส่งสัญญาณต่อกันในระยะใกล้ ซึ่งจะพบในกรณีที่แขนงประสาทนำออกไม่มีปลอกไมอีลินมาห่อหุ้ม เปรียบได้กับกระโดด 1 ครั้งก็จะไปได้ไกลกว่าเดิน 1 ก้าว
การสร้างไมอีลินจึงช่วยให้การส่งสัญญาณประสาทเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ซึ่งจำเป็นต่อการพัฒนาสมองลูกน้อย
ความฉลาดของลูกขึ้นอยู่กับอะไรบ้าง 9-10
ความฉลาดของลูก ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการทำงานของสมองส่วนใดส่วนหนึ่ง แต่ต้องอาศัยการติดต่อเชื่อมโยงวงจรประสาทระหว่างสมองหลายส่วน จึงจะช่วยให้ลูกสามารถคิด วิเคราะห์ วางแผน ยับยั้ง ควบคุมตนเองได้
ดังนั้นการกระตุ้นการส่งสัญญาณประสาทผ่านวงจรประสาทสามารถทำได้ โดยฝึกหรือกระตุ้นพัฒนาการลูกอย่างเหมาะสมในแต่ละช่วงอายุ ควบคู่กับการให้ลูกได้รับสารอาหารที่เหมาะสม เพื่อช่วยสร้างเซลล์ในระบบประสาท สร้างสารสื่อประสาทและสารเคมีอื่น ๆ รวมทั้งสร้างไมอีลิน ซึ่งเป็นพื้นฐานในการส่งสัญญาณประสาทได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ปัจจัยใดมีผลต่อการสร้างไมอีลิน
นอกเหนือจากพันธุกรรม ปัจจัยที่มีผลต่อการสร้างไมอีลิน คือ การเลี้ยงดู และอาหาร
* การเลี้ยงดู
การเลี้ยงดูเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญในการส่งเสริมการสร้างไมอีลิน โดยจัดหาสิ่งกระตุ้นที่เหมาะสมกับพัฒนาการของสมองลูกในช่วงนั้น เช่น วัยขวบปีแรก ก็ควรเน้นการฟังเสียงที่หลากหลาย การฟังเสียงดนตรี เป็นต้น
* สารอาหาร
แม่ๆ รู้หรือไม่ … ??? การได้รับสารอาหารที่พอเพียงเป็นเรื่องสำคัญ เพราะไมอีลินมีองค์ประกอบเป็นไขมันถึงร้อยละ 70 ดังนั้นไขมันที่ได้รับจากอาหาร โดยเฉพาะไขมันจากนมแม่จะเป็นแหล่งสำคัญของ
การสร้างไมอีลินในสมอง
สฟิงโกไมอีลีน พบได้ในอาหารประเภทใดบ้าง
เด็กๆ สามารถได้รับสารอาหาร สฟิงโกไมอีลินจากแหล่งต่างๆ เช่น ไข่ ครีม ชีส นม รวมถึงผลิตภัณฑ์นม11 เป็นต้น
ข้อมูลโดย นพ.วรสิทธิ์ ศิริพรพาณิชย์
Reference
- Olivia Ballard, JD, et al. Human Milk Composition: Nutrients and Bioactive Factors. Pediatr Clin North Am. 2013 February ; 60(1): 49–74. doi:10.1016/j.pcl.2012.10.002
- Francesca Giuffrida, Cristina Cruz-Hernandez, et al. Quantification of Phospholipids Classes in Human Milk. Lipids (2013) 48:1051–1058
- Chang CY, KE DS, Chen JY. Essential Fatty Acids and Human Brain. Acta Neurol Taiwan. 2009 Dec; 18(4): 231–41.
- Susuki k.Nature Education 2010, 3(9):59
- Mind’s Machine, 2e, Figure 2.1 The Major Parts of the Neuron. https://2e.mindsmachine.com/figures/02/02.01.html. Textbook Reference: The Nervous System Is Composed of Cells, p. 22
- Hiroaki Asou, et al. Development of Oligodendrocyte and Myelination in the Central Nervous System. Keio J Med 44(2), 47-52 (1995)
- Otwin Linderkamp, Ludwig Janus, et al. Time Table of Normal Foetal Brain Development. Int. J. Prenatal and Perinatal Psychology and Medicine Vol. 21 (2009) No. 1/2, pp. 4–16
- Purves D, Augustine GJ, Fitzpatrick D, et al., editors. Increased Conduction Velocity as a Result of Myelination Neuroscience. 2nd edition. Sunderland (MA): Sinauer Associates; 2001
- C. Moloney et al. Sphingomyelin content of dairy protein ingredients and infant formula powders, and identification of bovine sphingomyelin species. International Dairy Journal 78 (2018) 138e144
- K. Tanaka et al. The pilot study: Sphingomyelin-fortified milk has a positive association with the neurobehavioural development of very low birth weight infants during infancy, randomized control trial. Brain & Development 35 (2013) 45–52
- Vesper et al., Sphingolipids in Food and the Emerging Importance of Sphingolipids to Nutrition. 1999